Μερικές έννοιες

Φαρμακευτικό φυτό λέγεται κάθε φυτό που περιέχει ένα ή περισσότερα δραστικά στοιχεία, τα οποία έχουν την ικανότητα να προλάβουν, να ανακουφίσουν ή να θεραπεύσουν ασθένειες.

 Είδη σκευασμάτων.

• Διάβρεγμα (maceratio): το διάβρεγμα είναι ένα εκχύλισμα σε νερό, που γίνεται σε θερμοκρασία δωματίου επί περίπου 2-12 ώρες.

• Διάβρεγμα – Αφέψημα (maceratio decoctum): για ορισμένα αφεψήματα, που αποτελούνται από σκληρά και μαλακά φυτά, ενδείκνυται να τα μουλιάσουμε πρώτα κι έπειτα να τα βράσουμε.

• Έγχυμα (infusum): ρίχνουμε νερό που βράζει πάνω στα φυτά, μέσα σ’ένα δοχείο, που το σκέπασμά του κλείνει καλά, για να αποφευχθεί κάθε απώλεια πτητικού αιθέριου ελαίου, και το αφήνουμε να βγάλει τις δραστικές ουσίες επί 5-15 λεπτά . Κατόπιν φιλτράρουμε. Η κανονική δόση των φυτών είναι 1-3 κουταλάκια του τσαγιού κατά φλιτζάνι νερό. Το ζεστό πρέπει  να πίνεται αμέσως.

• Αφέψημα (decoctum): το αφέψημα γίνεται με το βράσιμο των φυτών μέσα στο νερό επί 5 ως 20 λεπτά. Αν τα φαρμακευτικά φυτά είναι ψιλοκομμένα, 5 λεπτά φθάνουν. Αν είναι σκληρά ή ξυλώδη, χρειάζονται 20 λεπτά, για να γίνει καλή εξαγωγή του συστατικού τους, ιδίως αν τα φυτά είχαν προηγουμένως μουλιάσει μέσα σε κρύο νερό και σιγά-σιγά κατόπιν βράζονται. Για να φτιάξουμε ένα καλό φλιτζάνι αφεψήματος, βράζουμε 3 κουταλιές φαρμακευτικά φυτά μέσα σε δύο (2) φλιτζάνια νερό. Τα αφεψήματα δεν πρέπει να τα κρατάμε περισσότερο από δώδεκα ώρες.

• Εκχύλισμα (extractum): μουλιάζουμε τα φαρμακευτικά φυτά μέσα σε νερό ή οινόπνευμα και κατόπιν γίνεται συμπύκνωση με εξάτμιση: μ’ αυτόν τον τρόπο φτιάχνουμε, τελικά, ρευστά, πυκνόρρευστα ή στερεά εκχυλίσματα. Τα υγρά εκχυλίσματα που υπάρχουν στο εμπόριο είναι συμπυκνωμένα. Αυτά που πουλιούνται σε σκόνη, έχουν υποστεί προηγουμένως εξάτμιση. Για τις μορφές αυτές, υπολογίζουμε ένα κουταλάκι του τσαγιού εκχύλισμα για ένα φλιτζάνι βραστό νερό.

• Βάμμα (tinctura): το βάμμα επιτυγχάνεται βυθίζοντας επί μακρό χρονικό διάστημα ένα φρέσκο ή ξερό φυτό μέσα σε πυκνό διάλυμα οινοπνεύματος. Οι αναλογίες είναι γενικώς ένα μέρος φυτών αλεσμένων ή σε σκόνη, προς πέντε μέρη οινοπνεύματος 70%. Τα αφήνουμε να μουλιάσουν μέσα σε καλά κλεισμένο βάζο επί 2-6 ημέρες ανάλογα με την περίπτωση, και κατόπιν πιέζουμε και φιλτράρουμε το υγρό.

• Σιρόπι (sirupus): τα εκχυλίσματα των φαρμακευτικών φυτών τα προσθέτουμε σ’ένα βασικό σιρόπι (πχ. απλό σιρόπι), που είναι μια διάλυση 200γραμμαρίων ζάχαρης μέσα σε 100 γραμμάρια ζεστό νερό.  

• Νωπός χυμός (succus): ο νωπός χυμός γίνεται με φρέσκα φυτά που κόβονται και συμπιέζονται. Στο εμπόριο υπάρχουν πιεστήρια σε διάφορους τύπους. Ο χυμός που παίρνουμε, τοποθετείται σε κρύο μέρος επί μία ημέρα για να κατασταλάξει και κατόπιν φιλτράρεται.

• Η σκόνη (pulvis): τα φυτά που έχουν ξεραθεί στη σκιά, ψιλοτεμαχίζονται κι έπειτα κονιοποιούνται μέσα σε γουδί. Αυτά τα φυτά, μόνα τους ή μαζί με άλλα, πουλιούνται μέσα σε σακουλάκια, για την παρασκευή αφεψημάτων, και δεν έχουν ανάγκη από φιλτράρισμα. Μερικοί ασθενείς παίρνουν τη σκόνη των φυτών κατευθείαν πάνω στη γλώσσα τους ή την ανακατεύουν στις τροφές τους.   
• Πηγή Γ. Αλτάνης.