Τετάρτη 28 Μαρτίου 2012

Οι ελιές μας


Αυτή τη φορά έψαξα και βρήκα παραδοσιακές συνταγές για ελιές. Βέβαια κατέληψα στη συνταγή της γιαγιάς Μαρίας. Στη περιοχή της Φθιώτιδας πολύ μεγάλη ζήτηση έχουν οι σταφιδάτες. Έγιναν  τρομερές και (όπως μου είπανε) τρώγονται σαν στραγάλια.








Πράσινες, τραγανές και με όλα τα αρώματα και τις ουσίες της άγουρης ελιάς. Σε άλμη.







                                                                                                           


Οι κλασικές ώριμες μαύρες ελιές, απλά σε άρμη ή  ξιδάτες, με τη συνταγή του πατέρα μου.


Κόπος και χαρά


Πρωτόγνωρος κόπος που φέρνει απερίγραπτη χαρά

Από το σκόπευτρο της φωτογραφικής μηχανής στην καλλιέργεια του αγρού, ο δρόμος για τον 48χρονο Κανάρη Τσίγκανο δεν ήταν τόσο μακρύς. Και σίγουρα ήταν κι ακόμα είναι γεμάτος με ελπίδα, όνειρα, χρώματα και αρώματα. Αρώματα γήινα, αίσθηση του πραγματικού κόσμου, αυτού που τόσα χρόνια προσπαθούσε να συλλάβει στον φακό και τώρα πλέον -«αυτό τον κόσμο τον μικρό, τον Μέγα»- τον είχε στο κουρασμένο χέρι του.
Ο Κανάρης Τσίγκανος, φωτογράφος στο επάγγελμα, συνεργάτης εκτός των άλλων και περιοδικών εκδόσεων της «Κ», αποφάσισε το 2008, πριν από τα σύννεφα της κρίσης κρύψουν τον ορίζοντα, να κάνει ένα βήμα προς την επαρχία. «Σκεφτόμουν ότι δεν θέλω να ζήσω για πολύ ακόμα στην Αθήνα. Η ζωή στην επαρχία μού φαινόταν πολύ πιο ενδιαφέρουσα. Κι εγώ και η γυναίκα μου θέλαμε μια αλλαγή», μας λέει.
Αποφάσισε να στραφεί στην καλλιέργεια των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών (δεντρολίβανο, λεβάντα, ρίγανη, θυμάρι, φασκόμηλο κ.λπ.), κυρίως γιατί ήταν αυτοφυή και σκέφτηκε ότι θα ήταν σχετικά εύκολα. Ξεκίνησε τη βιολογική καλλιέργεια σε δύο στρέμματα (τμήμα ενός χωραφιού 10 στρεμμάτων) κοντά στη Μακρακώμη, στον Δήμο Σπερχειάδας στη Φθιώτιδα. Διαψεύστηκε, όσον αφορά την ευκολία. Για το παιδί της πόλης, που το μόνο που ήξερε ήταν να ποτίζει τα διψασμένα λουλούδια στο μπαλκόνι του αστικού σπιτιού του, όλα ήταν δύσκολα.
«Ημουν εντελώς άσχετος. Δυσκολεύτηκα να μάθω, παρακολούθησα ένα σεμινάριο βιολογικής γεωργίας στο Ινστιτούτο Γεωπονικών Επιστημών, διάβαζα ό,τι έπεφτε στα χέρια μου και ρωτούσα φίλους γεωπόνους και παλαιότερους αγρότες. Ο κόπος στο χωράφι ήταν πρωτόγνωρος. Το ξεβοτάνισμα είναι επίπονο. Το ζόρι μεγάλο. Αλλά σκέψου, ότι μια φορά που σήκωσα το βλέμμα μου είδα ένα ζαρκάδι να περνά πανέμορφο». Ρωτήσαμε τον Κανάρη ποιο είναι το συναίσθημά του από τη δουλειά στο χωράφι: «Η χαρά δεν περιγράφεται. Πώς να εξηγήσω τη μυρουδιά του χώματος;».
 «Θα έρθουμε να ζήσουμε στο χωριό»
Μέχρι τώρα, ο Κ. Τσίγκανος «βάζει» χρήματα και κόπο. Φέτος θα είναι η πρώτη συγκομιδή. Αλλά ήδη γνωρίζει πολλά, έχει κάνει λάθη, αλλά ξέρει πλέον να τα ξεπερνά. Τα φυτά αναπτύσσονται, έβαλε και μελίσσια, ενώ φροντίζει και κάποιες ρίζες ελιές. «Ελπίζουμε σύντομα να μπορούμε να βγάζουμε ένα καλό εισόδημα από τις καλλιέργειες. Η αλήθεια είναι ότι δεν το ξεκινήσαμε έτσι, αλλά σήμερα, με τον ερχομό της κρίσης, ο αγροτικός τομέας δίνει και μια οικονομική διέξοδο. Η προοπτική είναι να έρθουμε και να ζήσουμε με τη γυναίκα μου στο χωριό, όταν οι καλλιέργειες αναπτυχθούν και τα παιδιά μας δεν θα μας χρειάζονται στην Αθήνα».

  Γιάννης Ελαφρός     Καθημερινή 28-03-12


Τρίτη 27 Μαρτίου 2012

Ο καλός κηπουρός τον Απρίλιο

Απρίλιος
Ο Μάρτης μας αποχαιρέτησε με κρύο και αναπάντεχο χιόνι αλλά για τον Απρίλιο δεν φοβόμαστε πια τον χιονιά. Είναι αλήθεια ότι ο καιρός δεν είναι ακόμη τελείως ανοιξιάτικος αλλά λίγο η θερμοκρασία που σιγά σιγά ανεβαίνει, λίγο η αλλαγή της ώρας . . . νιώθουμε ότι ήρθε η άνοιξη. Ευχόμαστε να έχουμε πολλές ηλιόλουστες και ζεστές ημέρες αυτό το μήνα, μας έχει λείψει φέτος ο ήλιος.
Μην αφήνετε καμία ευκαιρία να πάει χαμένη, αν η μέρα ξημερώσει ηλιόλουστη και ειδικά αν είναι Σαββατοκύριακο βγείτε στον κήπο ή στη βεράντα σας και χαρείτε τον ήλιο καθώς θα περιποιείστε τα φυτά σας.

Μην ξεχνάτε ότι ο Απρίλης είναι ο μήνας του Πάσχα και της Λαμπρής. Πέρα λοιπόν από τις υπόλοιπες πασχαλινές προετοιμασίες που κάνουμε στα σπίτια μας, πρέπει να να δώσουμε ιδιαίτερο βάρος στους κήπους και στα φυτά μας.

Φυτά εσωτερικού χώρου

Φυτά που απλώς ξεχειμώνιαζαν στο σπίτι σας ενώ συνήθως κατοικούν στο μπαλκόνι σας είναι καιρός να ετοιμάζονται για μετακόμιση. Πριν τα μεταφέρετε, αρχίστε να τα αφήνετε έξω για λίγες ώρες κάθε ημέρα, σταδιακά αυξάνοντας το χρόνο που μένουν έξω ώστε να συνηθίσουν την αλλαγή του περιβάλλοντος.
Αρχίστε να βγάζετε τα δοχεία με τους σπόρους σας έξω για λίγες ώρες κάθε ημέρα ώστε να συνηθίσουν κι αυτά την αλλαγή του περιβάλλοντος. Στη συνέχεια μεταφυτέψτε σε γλάστρες ή στον κήπο τα φυτά που έχουν φτάσει στο στάδιο των 4 φύλλων.
Αν σας περίσσεψαν σπόροι, κλείστε τους καλά σε αεροστεγή δοχεία ή μέσα σε αλουμινόχαρτο που θα το κλείσετε με σελοτέϊπ ώστε να διατηρηθούν φρέσκοι για του χρόνου. Οι σπόροι των λαχανικών που περίσσεψαν, μπορούν να διατηρηθούν καλύτερα σε αεροστεγές δοχείο σε κάποιο ράφι του ψυγείου σας.
Για άμεσο αποτέλεσμα, στα φυτώρια θα αρχίσετε πια να βρίσκετε άφθονα ετήσια φυτά ήδη ανθισμένα. Πετούνιες, σκυλάκια, πανσέδες, έρωτες, η ποικιλία κάθε χρόνο είναι όλο και πιο πλούσια.
Αν χρειάζεται να αλλάξετε γλάστρες σε κάποια από τα φυτά σας κάντε το όσο ο καιρός είναι ακόμη δροσερός. Μην αλλάξετε γλάστρα σε φυτά που είναι ανθισμένα, περιμένετε το τέλος της ανθοφορίας τους για να το κάνετε.
Κλαδέψτε τα φυτά που έχουν μεγαλώσει άνισα ώστε να ενισχύσετε την ανάπτυξή τους και να κάνετε την εικόνα τους πιο «γεμάτη».
Αρχίστε να ξανα‐λιπαίνετε τα φυτά σας, χρησιμοποιώντας μικρές δόσεις στην αρχή και αυξάνοντας σταδιακά μέχρι να φτάσετε στην κανονική δόση περίπου στις αρχές Μαΐου.
Μόλις τελειώσει η ανθοφορία, θα πρέπει να λιπάνετε τις αζαλέες σας. Προσοχή στην αραίωση γιατί οι ρίζες τους είναι επιφανειακές και μπορεί να καούν αν το λίπασμα είναι πολύ.
Ελέγχετε συχνά για ασθένειες και έντομα (κυρίως μελίγκρα/αφίδες και κοκκοειδή) που δυστυχώς σύντομα θα αρχίσουν να επισκέπτονται τα φυτά μας.

Φυτά στο μπαλκόνι

Επιθεωρήστε τα φυτά σας για να εντοπίσετε ζημιές από την τελευταία παγωνιά. Κλαδέψτε οτιδήποτε σας φαίνεται «καμένο» ή ξερό και όλα τα σπασμένα κλαδιά.
Μαζέψτε τα πεσμένα φύλλα που έχουν συγκεντρωθεί στις γλάστρες ώστε να μην υπάρχουν εστίες δημιουργίας ασθενειών και εντόμων. Οι πρώτες ζεστές ημέρες της άνοιξης θα σηματοδοτήσουν τη γέννηση ενοχλητικών επισκεπτών. Για τον ίδιο λόγο, κόβετε όλα τα τραυματισμένα κλαδιά αμέσως μόλις τα εντοπίσετε.
Ελέγχετε συχνά για ασθένειες και έντομα (κυρίως μελίγκρα/αφίδες και κοκκοειδή) που δυστυχώς σύντομα θα αρχίσουν να επισκέπτονται τα φυτά μας.
Αν χρειάζεται να αλλάξετε γλάστρες σε κάποια από τα φυτά σας κάντε το όσο ο καιρός είναι ακόμη δροσερός. Μην αλλάξετε γλάστρα σε φυτά που είναι ανθισμένα, περιμένετε το τέλος της ανθοφορίας τους για να το κάνετε.
Κλαδέψτε τα φυτά που έχουν μεγαλώσει άνισα ώστε να ενισχύσετε την ανάπτυξή τους και να κάνετε την εικόνα τους πιο «γεμάτη».
Μετά το τέλος της ανθοφορίας, κλαδέψτε τα ανοιξιάτικης ανθοφορίας φυτά όπως η γλιτσίνια/γουϊστέρια και οι αναρριχόμενες τριανταφυλλιές.
Ρίξτε μία τελευταία ματιά στα αναρριχώμενα φυτά, αν χρειάζεται να κλαδέψετε λίγο πιο δραστικά ή να διορθώσετε κάτι ακόμη, κάντε το αμέσως, πριν την εμφάνιση νέας βλάστησης.
Κόβετε τα λουλούδια που μαραίνονται, για να ενισχύσετε την παραγωγή νέων μπουμπουκιών.
Αρχίστε να ξανα‐λιπαίνετε τα φυτά σας, χρησιμοποιώντας μικρές δόσεις στην αρχή και αυξάνοντας σταδιακά μέχρι να φτάσετε στην κανονική δόση περίπου στις αρχές Μαΐου.
Αυξήστε τη λίπανση στις τριανταφυλλιές.
Κλαδέψτε τις ορτανσίες όταν τελειώσει η ανθοφορία τους. Αραιώστε το πότισμα μέχρι να εμφανιστεί νέα ανάπτυξη.
Όταν τελειώσει η ανθοφορία των βολβών ανοιξιάτικης ανθοφορίας (π.χ. φρέζιες, κρόκοι, ζουμπούλια), θα δείτε τα φύλλα τους να αρχίζουν να κιτρινίζουν. Δώστε τους μία τελευταία λίπανση με ισορροπημένο λίπασμα γενικής χρήσης και αφήστε τα φυτά να ξεραθούν εντελώς πριν ξεθάψετε τους βολβούς.
Διαιρέστε τα χρυσάνθεμα και κόψτε τις κορυφές τους ώστε να επιτύχετε φυτά με συμπαγές σχήμα. Οι κορυφές μπορούν να βγάλουν ρίζες σε ένα βάζο με νερό και να φυτευτούν και πάλι σαν νέα φυτά.

Φυτά στον κήπο

Επιθεωρήστε τα φυτά σας για να εντοπίσετε ζημιές από την πρόσφατη παγωνιά. Κλαδέψτε οτιδήποτε σας φαίνεται «καμένο» και όλα τα σπασμένα κλαδιά.
Ελέγχετε συχνά για ασθένειες και έντομα (κυρίως μελίγκρα/αφίδες και κοκκοειδή) που δυστυχώς σύντομα θα αρχίσουν να επισκέπτονται τα φυτά μας.
Μαζέψτε τα πεσμένα φύλλα και φρούτα που έχουν συγκεντρωθεί στο έδαφος ώστε να μην υπάρχουν εστίες δημιουργίας ασθενειών και εντόμων στον κήπο σας. Οι πρώτες ζεστές ημέρες της άνοιξης θα σηματοδοτήσουν τη γέννηση ενοχλητικών επισκεπτών στον κήπο σας. Για τον ίδιο λόγο, κόβετε όλα τα τραυματισμένα κλαδιά αμέσως μόλις τα εντοπίσετε.
Φυτέψτε κατευθείαν στον κήπο σας σπόρους από κόσμο, κατηφέδες, πορτουλάκα, σάλβια κ.λ.π. Κρατήστε το χώμα υγρό μέχρι οι σπόροι να φυτρώσουν κι όταν θα φτάσουν στο στάδιο των 4 φύλλων, αραιώστε τους ανάλογα. Αφαιρέστε τα επιπλέον φυτά με προσοχή γιατί μπορείτε άφοβα να τα μεταφυτεύσετε σε άλλα σημεία.
Για άμεσο αποτέλεσμα, στα φυτώρια θα αρχίσετε πια να βρίσκετε άφθονα ετήσια φυτά ήδη ανθισμένα. Πετούνιες, σκυλάκια, πανσέδες, έρωτες, η ποικιλία κάθε χρόνο είναι όλο και πιο πλούσια.
Κόβετε τα λουλούδια που μαραίνονται, για να ενισχύσετε την παραγωγή νέων μπουμπουκιών.
Μετά το τέλος της ανθοφορίας, κλαδέψτε τα ανοιξιάτικης ανθοφορίας φυτά όπως η γλιτσίνια/γουϊστέρια και οι αναρριχόμενες τριανταφυλλιές.
Κλαδέψτε τα φυτά που έχουν μεγαλώσει άνισα ώστε να ενισχύσετε την ανάπτυξή τους και να κάνετε την εικόνα τους πιο «γεμάτη».
Ρίξτε μία τελευταία ματιά στα αναρριχώμενα φυτά, αν χρειάζεται να κλαδέψετε λίγο πιο δραστικά ή να διορθώσετε κάτι ακόμη, κάντε το αμέσως πριν την εμφάνιση νέας βλάστησης.
Αρχίστε να ξεχορταριάζετε τον κήπο σας αμέσως μόλις δείτε κάτι να φυτρώνει. Είναι πιο εύκολο να το κάνετε τμηματικά παρά όταν όλος ο κήπος σας θα έχει γεμίσει χορτάρια. Συν τοις άλλοις, τότε θα πρέπει να ξεχωρίσετε αυτά που δεν θέλετε να ξεριζώσετε και μπορεί να σας συμβούν ατυχήματα.
Αυξήστε τη λίπανση στις τριανταφυλλιές.
Κλαδέψτε τις ορτανσίες όταν τελειώσει η ανθοφορία τους. Αραιώστε το πότισμα μέχρι να εμφανιστεί νέα ανάπτυξη.
Όταν τελειώσει η ανθοφορία των βολβών ανοιξιάτικης ανθοφορίας (π.χ. φρέζιες, κρόκοι, ζουμπούλια) θα δείτε τα φύλλα τους να αρχίζουν να κιτρινίζουν. Δώστε τους μία τελευταία λίπανση με ισορροπημένο λίπασμα γενικής χρήσης και αφήστε τα φυτά να ξεραθούν εντελώς πριν ξεθάψετε τους βολβούς.
Διαιρέστε τα χρυσάνθεμα και κόψτε τις κορυφές τους ώστε να επιτύχετε φυτά με συμπαγές σχήμα. Οι κορυφές μπορούν να βγάλουν ρίζες σε ένα βάζο με νερό και να φυτευτούν και πάλι σαν νέα φυτά.
Φυτέψτε λαχανικά στον κήπο ή μεταφυτέψτε τα φυτά που καλλιεργήσατε από σπόρο. Η εποχή αυτή είναι κατάλληλη για τα ραδίκια, τα καρότα, τα μπιζέλια, λάχανα, μπρόκολα και πρώιμης συγκομιδής ντομάτες. Επίσης, πατάτες, κρεμμύδια και σκόρδα. Στο τέλος του μήνα φυτέψτε καλαμπόκι, πιπεριές, μελιτζάνες, κολοκυθιές και φασόλια.
Αν θέλετε να φυτέψετε γκαζόν ή να ανανεώσετε το γκαζόν που φυτέψατε πέρυσι, κάντε το τώρα πριν ο καιρός ζεστάνει.

Κυριακή 25 Μαρτίου 2012

ΠΡΟΠΟΛΗ

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ

 


ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΟΥ

Η πρόπολη είναι γνωστή από τους αρχαίους χρόνους. Η πρωιμότερη απεικόνιση συλλογής μελιού. Το πρωτότυπο του είναι ζωγραφισμένο στο σπήλαιο LAS ARANAS  της Βαλέντσια στην Ισπανία και αποτελεί την αρχαιότερη μέχρι σήμερα μαρτυρία της γνωριμίας του ανθρώπου με τη μέλισσα (ηλικίας 40.000 ετών). Με εκείνη την απίθανη καλλιτεχνική δύναμη και την περιεκτική λιτότητα της παλαιολιθικής εποχής, απεικονίζει 1 άνθρωπο (γυναίκα) σκαρφαλωμένο να προσπαθεί να συλλέξει τους καρπούς της κυψέλης ενώ γύρω του πετούν μέλισσες. Είναι πράγματι ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο, ο άνθρωπος με τη μέλισσα σε μία αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο κατάκτηση του χώρου και του ρόλου του.
Οι Έλληνες, οι Πέρσες, οι Ρωμαίοι, οι Αιγύπτιοι, οι Άραβες και οι Ίνκας τη χρησιμοποιούσαν για τις βιολογικές της ιδιότητες. (Στις παλιές γραφές ονομάζονταν μαύρο κερί.

ΑΙΓΥΠΤΙΟΙ
Για τους Αιγυπτίους, η μέλισσα είχε μεγάλη θρησκευτική σημασία και συμβόλιζε τη γενναιότητα, ενώ την πρόπολη τη χρησιμοποιούσαν για θεραπείες οι ιερείς, για μεγάλη ποικιλία ασθενειών, καθώς επίσης και στην ταρίχευση πτωμάτων. Οι περιβόητες μούμιες που υπάρχουν και θαυμάζουμε μέχρι σήμερα στα διάφορα μουσεία, οφείλουν το μεγάλο βαθμό διατηρησιμότητας τους σε διάφορα παρασκευάσματα με βάση την πρόπολη. Έχει απεικονιστεί σε βάζα, υπάρχει μοτίβο σε κοσμήματα. (5η δυναστεία 2400πΧ απεικονίζεται η συλλογή, το φιλτράρισμα και η αποθήκευση του μελιού). – Τοιχογραφία από τον τάφο του ΠΑΒΕΣΑ στις Αιγυπτιακές Θήβες. Oι γυναίκες της βασιλικής ακολουθίας χρησιμοποιούσαν την πρόπολη ανακατεύοντας την με γάλα, για την παρασκευή διαλυμάτων ομορφιάς.

EΛΛΗΝΕΣ ΚΑΙ ΡΩΜΑΙΟΙ
Στη μινωική εποχή η μέλισσα συμβόλιζε τη γονιμότητα με το γνωστό σήμα της μέλισσας των Μαλλίων.  Οι πινακίδες της γραμμικής γραφής του συστήματος Β στη Κνωσό.
Ο Ιπποκράτης συνιστά την επάλειψη της πρόπολης για την επούλωση των πληγών.
Ο Δημόκριτος ισχυρίζεται ότι η μακροζωία και η υγεία οφείλονται στην κατανάλωση των προϊόντων της μέλισσας και δη της πρόπολης,
Στην ανάβαση (4ο βιβλίο του Ξενοφώντα) υπάρχουν περιγραφές για την κυψέλη, τη βασίλισσα την πρόπολη και τη μέλισσα.
Ο Αριστοτέλης ο πρώτος μελισσολόγος ερευνητής περιγράφει τον 3Ο αιώνα π.Χ. στο σύγγραμμα του «περί ζώων μορίων» τη μελισσοκομική επιστήμη και υμνεί τη ποιότητα των προϊόντων της μέλισσας. Τα κείμενα του αποτέλεσαν τη βασική πηγή γνώσεως για μεταγενέστερους συγγραφείς (Έλληνες Ρωμαίους και Άραβες).
Η μέλισσα ήταν σύμβολο της Εφέσου, αποτυπωμένη στα νομίσματα της εποχής της ακμής της. Ο Πλίνιος (Ρωμαίος ιστορικός και συγγραφέας της επιστημονικής εγκυκλοπαίδειας) στο βιβλίο του « φυσική ιστορία» αναφέρει την πρόπολη ως ακριβότερη από το μέλι. Στη Ρώμη όπου υπήρχε μια ολόκληρη κουλτούρα ήταν αφιερωμένη στη μέλισσα και τα προϊόντα της. Κάθε Ρωμαίος λεγεωνάριος την είχε μαζί του κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών του εκστρατειών. Ο διάσημος ιατροφιλόσοφος Αβικέννας (11ος αιώνας) είχε παρατηρήσει ότι η πρόπολη δρα αποτελεσματικά στα τραυματισμούς από βέλη τόξων .

ΠΕΡΣΕΣ - ΑΡΑΒΕΣ
Ανάλογες χρήσεις της πρόπολης συναντώνται στην ιατρική ιστορία πολλών λαών. Οι πέρσες τη χρησιμοποιούσαν ως μία ρητίνη με την ιδιότητα να βοηθά στην εξαγωγή (aspulsione) αγκαθιών και επούλωσης πληγών από βέλη. Ονομάζονταν muryay, μια ουσία μαύρη με γεύση πικρή παρόμοια του κεριού. Στο Κοράνιο η πρόπολη της οποίας το όνομα είναι Kitharpiske αναφέρεται ως «ουσία με διάφορα χρώματα και πολύ χρήσιμη στην ιατρική».

ΙΝΚΑΣ
Οι Ίνκας τη χρησιμοποιούσαν στη θεραπεία του πυρετού.

ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ
Υπάρχουν χαρακτηριστικές αναφορές των εκκλησιαστικών συγγραφέων για τη μέλισσα. Η Αγία γραφή, το ωραιότερο βιβλίο των Χριστιανών, και το πιο διαδεδομένο περιλαμβάνει σημαντικές αναφορές στη μέλισσα και τα προϊόντα της. Άπειρες είναι οι μελισσοκομικές καταγραφές από την υμνολογία της εκκλησίας. Η μέλισσα συμβολίζει την εργατικότητα και τα προϊόντα της τη γλυκύτερη και αγνότερη προσφορά της φύσης.
Στην παλαιά διαθήκη (Ιερεμίας 8:22 Ιεζεκιήλ 8:11) αναφέρεται ως «βάλσαμο της gilead» (Αρχαία τοποθεσία ανατολικά του Ιορδάνη ποταμού).

ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Κατά τη Βυζαντινή περίοδο οι αναφορές είναι άπειρες. Από την άγρια φύση και την εγκαταλελειμμένη χώρα στην καταφύτευση και δημιουργία παραδείσων, με αμπελώνες περιβόλια και μετόχια, από την ερημιά στο μελισσουργό και κηριανόν. Είναι περίπου το σημαντικότερο πέρασμα από τους σκοτεινούς χρόνους της ανασφάλειας του 7ου  και 8ου αιώνα στην επανάκαμψη του 9ου και 10ου αιώνα. Έτσι, τον 11ο αιώνα μπορούμε να μιλούμε για μελιττοτροφία. Η ευρεία παραγωγή θα βρει τη νομική υποστήριξη και θα επισύρει φορολογικές επιβαρύνσεις. Στα μέσα του 12ου αιώνα (1152) έχουμε μαρτυρίες για πρώτη φορά για το μελισσοεννόμιον –πρόπολη.
Υπάρχουν χαρακτηριστικές αναφορές των εκκλησιαστικών συγγραφέων για τη μέλισσα. Είναι γνωστή η Βυζαντινή μελινυμία και ο μελίκρατος πότος και γενικά οι αντιλήψεις για τη χρήση των μελισσοκομικών προϊόντων στο Βυζάντιο.

ΜΕΣΑΙΩΝΑΣ
Στο μεσαίωνα την πρόπολη την χρησιμοποιούσαν  για απολύμανση του ομφαλού των νεογέννητων και ως φάρμακο κατά των στοματικών προσβολών.
Στη Γεωργιανή και Καυκάσια ιατρική του 12ου αιώνα χρησιμοποιείτο για τη θεραπεία των χαλασμένων δοντιών αναμειγμένη με άλλες ουσίες όπως λάδι ελιάς, μέλι κλπ.

1700
Στη Γαλλία συναντούμε τη χρήση της πρόπολης για τη θεραπεία των πληγών μέχρι τον 18ο αιώνα.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Στις αρχές του 19ου αιώνα χρησιμοποιείται η πρόπολη ευρέως στα στρατιωτικά νοσοκομεία, κατά τη διάρκεια των πολέμων στη Ν. Αφρική ως απολυμαντικό και θεραπευτικό των πληγών.
Στο Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, τα ρωσικά στρατεύματα τη χρησιμοποιούσαν σε αλκοολούχο διάλυμα για την απολύμανση των πληγών. Από τότε σιγά σιγά η χρησιμοποίηση της πρόπολης μειώνεται καθώς αντικαθίσταται από χημικά φάρμακα, εκτός από την ανατολική Ευρώπη. Από το 1969 υπάρχει μονογραφία της πρόπολης στη Σοβιετική δερματολογία για θεραπείες παθήσεων. Στις τελευταίες δεκαετίες στην Ανατολική Ευρώπη, Ασία, Ιαπωνία η σύγχρονη ιατρική κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόπολη πρέπει να πάρει τη θέση που της αξίζει, όπως αποδείχθηκε μετά από πολυετή έρευνα σε αναγνωρισμένα και φημισμένα εργαστήρια. Με ορθολογικά πειράματα έχει ήδη τεκμηριωθεί η ωφέλεια των προϊόντων της μέλισσας. Αναφορές από όλον τον κόσμο, σε επιστημονικά συνέδρια και περιοδικά, τεκμηριώνουν τη μία μετά την άλλη τη θεραπευτική της δράση. Οι μελέτες είναι τόσο πολλές που δημιουργείτε ειδικός κλάδος στην ιατρική επιστήμη γνωστός σαν μελισσοθεραπεία (apitherapy).

 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

ΠΡΟΠΟΛΗ: ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
Η πρόπολις στην καθαρεύουσα, η πρόπολη στη δημοτική, η propolis ως παγκόσμια ορολογία. Σύνθετη με το πρώτο συνθετικό της την πρόθεση ΠΡΟ και δεύτερο το ουσιαστικό ΠΟΛΙΣ . «ΠΡΟ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ» (των μελισσών). Εμπεριέχει εξ’ ορισμού την άμυνα, την αντιμετώπιση του κινδύνου, την αναχαίτιση του εχθρού και γενικά την οχύρωση. Οι μέλισσες τη χρησιμοποιούν υπό μορφή επικάλυψης, σαν γενική μορφή προστασίας. Εξυπηρετεί το σκοπό να καλύπτει όλες τις τρύπες και τα κενά της κυψέλης. Επιτρέπει όχι μόνο να επισκευαστούν οι καταστροφές στο εσωτερικό της κυψέλης, αλλά στους ψυχρούς η πολύ θερμούς τόπους να μειώνει το μέγεθος της εισόδου της κυψέλης, έτσι ώστε να περιορίζει στο ελάχιστο δυνατό την πρόσβαση του κρύου ή θερμού αέρα, και των πιθανών εχθρών μέσα στην κυψέλη.
Καθυστερεί την εξέλιξη των ασθενειών μέσα στην κυψέλη, λειτουργώντας ως προφυλακτικό μέσο για τις εργάτριες μέλισσες στην είσοδο της κυψέλης, προσφέρει μία» μπάρα προστασίας» σε βακτήρια και ιούς. Οι μέλισσες παράγουν την πρόπολη, ξεκινώντας από φυτικές ρητίνες που εκκρίνονται από τους οφθαλμούς των φυτών και από το φλοιό ορισμένων δέντρων (π.χ. λεύκες).

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΤΡΙΑΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ
ΓΕΝΙΚΑ: Οι εργάτριες μέλισσες εκτελούν όλες τις εργασίες μέσα και έξω από την κυψέλη, εκτός της διαδικασίας της αναπαραγωγής στην οποία συμμετέχουν και η βασίλισσα (σύζευξη) ή (η βασίλισσα γέννηση γονιμοποιημένων αυγών).
Οι εργάτριες μέλισσες που ασχολούνται με εργασίες μέσα στην κυψέλη, αναφέρονται ως «οικιακές» μέλισσες και οι εργασίες που αναλαμβάνουν είναι η καθαριότητα της κυψέλης – ο αερισμός η εκτροφή του γόνου,  η κατασκευή των κηρυθρών, η διατροφή της βασίλισσας, η τακτοποίηση των τροφών, και η φρούρηση της κυψέλης.
Μετά τις εργασίες αυτές που εκτελούνται στις τρεις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους οι εργάτριες αναλαμβάνουν εργασίες υπαίθρου στη συλλογή νέκταρος, γύρης, νερού, πρόπολης και τις αναφέρουμε ως «συλλέκτριες».

ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΤΗΣ ΣΥΛΛΕΚΤΡΙΑΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ
Η πρώτη ύλη της πρόπολης είναι ρητινώδεις εκκρίσεις από τους οφθαλμούς δασικών κυρίως δέντρων. Οι συλλέκτριες πρόπολης με τα σαγόνια τους αποσπούν ένα κομμάτι από τις εκκρίσεις αυτές και με τη βοήθεια των δύο πρώτων ζευγών των ποδιών τους τα μεταφέρουν εναλλάξ στα «καλαθάκια» της γύρης στο τρίτο ζεύγος ποδιών.
Ο χρόνος που απαιτείτε για τη συλλογή της πρόπολης εξαρτάται από τη θερμοκρασία και υγρασία του αέρα που ρευστοποιεί ανάλογα τις ρητινώδεις εκκρίσεις. Ένα πλήρες φορτίο πρόπολης απαιτεί κατά μέσο όρο εργασία μισής ώρας από τη συλλέκτρια πρόπολης.
Η πρόπολη επίσης δεν αποθηκεύεται στην κυψέλη, αλλά παραλαμβάνεται αμέσως από τις μέλισσες που ασχολούνται με τη χρήση της και τοποθετείται όπου χρειάζεται. Η συλλέκτρια πρόπολης περιμένει να την ξεφορτώσουν οι οικιακές μέλισσες, οι οποίες προσθέτουν κερί και διάφορες εκκρίσεις στην πρώτη ύλη και έτσι παράγεται αυτό το θαυμάσιο υλικό , η πρόπολη, με τις εξαιρετικές ιδιότητες. Η ποσότητα της πρόπολης που συλλέγει και κατ’ έκταση μπορεί να παράγει μια κυψέλη εξαρτάται από διάφορους παράγοντες: η φυλή (ράτσα) των μελισσών, η θερμοκρασία του περιβάλλοντος (ελάχιστη 20ο C) και φυσικά η μεγαλύτερη σημασία στην παραγωγή της πρόπολης έχει η χλωρίδα της περιοχής όπου βρισκονται τα μελισσοσμηνη.

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Αφού τη μεταφέρουν μέσα στην κυψέλη με τις τρίχες των ποδιών τους, σκεπάζουν τα εσωτερικά και εξωτερικά μέρη της κυψέλης με αυτήν η οποία ισχυροποιεί την αποικία των μελισσών και της παρέχει ένα υγιέστερο περιβάλλον. Ακόμη η μέλισσα αλείφει το σώμα της με αυτήν την ουσία, για να την προστατευθεί από τους φυσικούς της εχθρούς,

Η ΠΡΟΠΟΛΗ ΣΤΗΝ ΚΥΨΕΛΗ
Ταριχεύουν με την πρόπολη μεγαλόσωμα ζώα όπως ποντίκια που πέθαναν μέσα στη  κυψέλη και δεν είναι σε θέση να τα μεταφέρουν έξω. Η πρόπολη δεν επιτρέπει την ανάπτυξη μικροβίων και δυσοσμιών. Επιχρίουν τα κελιά των κηρυθρών μετά την εκκόλαψη των μελισσών για να τα αποστειρώσουν ώστε να είναι έτοιμα για να ξαναγεννήσει η βασίλισσα μέσα τους.

ΤΕΧΝΙΚΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ
Ο μελισσοκόμος συλλέγει την πρόπολη ΄ξύνοντας τα εσωτερικά τοιχώματα της κυψέλης, το καπάκι , η τα πλαίσια όπου την εναποθέτουν οι μέλισσες.  Εκμεταλλευόμενοι αυτή την ιδιότητα της μέλισσας τοποθετούμε πλαστικό πλέγμα στο επάνω μέρος των πλαισίων το οποίο καλύπτεται από τις μέλισσες με πρόπολη, και αργότερα τη μαζεύουμε. Τοποθετείται το πλέγμα στην κατάψυξη, όπου ψύχεται και κατόπιν τινάζοντας το πλαίσιο, παραλαμβάνουμε καθαρή ξηρή πρόπολη. Οι σκληρές ακαθαρσίες απομακρύνονται και μετά η πρόπολη διαλύεται σε διάλυμα 70% αιθυλικής αλκοόλης, η οποία επιτρέπει την αφαίρεση του κεριού που είναι ελαφρά διαλυτό σε χαμηλές θερμοκρασίες. Υπολογίζεται ότι κάθε μελίσσι μπορεί να παράξει από 100 – 300 γρ. πρόπολη το χρόνο.

ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΓΕΩΒΟΤΑΝΙΚΗ ΤΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ
Η πρόπολη συλλέγεται κυρίως από φυτά, δέντρα και μπουμπούκια. Φυτά πλούσια σε ρητινώδεις ουσίες είναι: ΛΕΥΚΕΣ, ΣΗΜΥΔΑ, ΚΑΣΤΑΝΙΑ, ΙΤΙΑ, ΒΕΛΑΝΙΔΙΕΣ, ΔΑΜΑΣΚΗΝΙΕΣ, ΣΚΛΗΘΡΑ, ΦΡΑΞΟΣ, ΚΕΡΑΣΙΑ, ΦΤΕΛΙΑ, ΠΕΥΚΟ, ΕΛΑΤΟΣ, ΛΑΡΥΞ και πολλά άλλα είδη που δεν έχουν καταγραφεί ακόμη όπως ο ηλίανθος. Ανάλογα της βοτανικής προελεύσεως έχουμε διάφορους τύπους πρόπολης, με μικρές διακυμάνσεις στη σύσταση τους.

Η ΠΡΟΠΟΛΗ ΣΤΟ ΕΜΠΟΡΙΟ
Μια χρήσιμη και καλής ποιότητας πρόπολη πρέπει να έχει τις παρακάτω ιδιότητες. Να είναι φρέσκια (όχι παλαιότερη των 2 ετών), να είναι καθαρή, να μην περιέχει ξένα σώματα (ξύλα, μπογιά από την κυψέλη, πίσσα).

ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ
Η πρόπολη διατηρείται σε ερμητικά κλειστά βάζα, μακριά από το φως και την υψηλή θερμοκρασία. 

 ΣΥΝΘΕΣΗ ΚΑΙ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ

ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ
Μια γενική αντιπροσωπευτική εικόνα της σύνθεσης της είναι η ακόλουθη:
50 – 55% ρητίνες και βάλσαμο
20 – 35% κεριά (ένα μείγμα από πράσινο κερί φυτικής προέλευσης και το προστιθέμενο κερί των μελισσών
5 –10% αρωματικά και αιθέρια έλαια
5% γύρη και άλλες οργανικές και ανόργανες ουσίες (βενζοικό οξύ και εστέρες, καφεϊκό οξύ, φερουλικό οξύ).
Πρέπει να σημειώσουμε την παρουσία πάνω από 40 φλαβονοειδών των αλειφατικών αρωματικών οξέων, των φαινολικών στοιχείων των αρωματικών αλδευδών, των αμινοξέων, των σακχάρων και πολλών βιταμινών (σύμπλεγμα Β , Ε, C). Αν προσπαθήσουμε να εξειδικεύσουμε ακόμη λίγο το θέμα, πρέπει να σημειώσουμε ότι η εξέλιξη στην ανακάλυψη προσδιοριστικών στοιχείων της πρόπολης φαίνεται να είναι χωρίς υπερβολή ιλιγγιώδης. Μόλις προ 20 ετών (1979) αναφέρονται 34 αναγνωρισμένες ουσίες, όπου αφ’ ενός μεν μόλις προ 25 ετών (1974) αναφέρονταν 18, αλλά και αφ’ ετέρου σε πρόσφατες αναλύσεις (1999) προσδιορίστηκαν 150 συστατικά επί συνόλου 180 απομονοθέντων.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Τα πολλά φλαβονοειδή και οι συγκεντρώσεις σε αρωματικά μόρια είναι η αρχή της αντιβακτηριακης δράσης που είναι ισοδύναμη με τα αντιβιοτικά. Η πρόπολη αποτελεί μια πραγματική παρεμπόδιση για τη σήψη. Η πρόπολη έχει τοπικά αναισθητικά χαρακτηριστικά χάρη στα αιθέρια έλαια τα οποία σύμφωνα με ορισμένες μελέτες είναι 3 φορές ισχυρότερες από τα αναισθητικά. Επουλώνει τις πληγές και βοηθάει στην ανάπλαση των ιστών σε εγκαύματα β’ βαθμού, εκζέματος κλπ. Η πρόπολη είναι αποτελεσματική στην υγιεινή της στοματικής κοιλότητας με τη μορφή διαλυμάτων. Βοηθάει στη θεραπεία κρυολογημάτων, πονόλαιμου, χρόνιων φαργγύτιδων, άφθων, γαστρεντερίτιδας, κολίτιδας. Όλοι οι τύποι της πρόπολης έχουν την ιδιότητα να ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα.

ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Η πρόπολη είναι ρητινώδης, κολλώδης γόμα( κόμμι). Σε θερμοκρασία άνω των 20ο είναι μαλακή και εύκαμπτη και κολλώδης (κολλά στα χέρια)., ενώ σε θερμοκρασίες κάτω των 15ο και ειδικότερα αν καταψυχθεί γίνεται σκληρή και εύθραυστη (υαλοποιείται). Υγροποιείται στους 60 – 70ο. Το ειδικό της βάρος είναι 1,112 – 1,136 και γ’ αυτόν τον λόγο διαχωρίζεται εύκολα από το κερί το οποίο επιπλέει στη ν επιφάνεια κατά την τήξη.

ΟΡΓΑΝΟΛΗΠΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
ΧΡΩΜΑ: Το χρώμα ποικίλει ανάλογα με τη φυτική προέλευση σε κίτρινο – πράσινο (πεύκο), ροδούχο (λεύκας), καστανό- σκούρο καφέ μέχρι μαύρο (σημύδα).
ΟΣΜΗ: Αναδύει μια ευχάριστη δροσιστική ανάμικτη μυρωδιά (βάλσαμο- μέλι  - βανίλια)
ΓΕΥΣΗ: Από το τυπικό έντονο στυφό – πικρό μέχρι γλυκό.
ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ: Είναι αδιάλυτη στο νερό, και διαλυτή στη βενζίνη στην ακετόνη και σε διαλύματα υδροξειδίου του νατρίου (τα διαλύματα όμως αυτά είναι τοξικά και επικίνδυνα στο δέρμα). Στην αλκοόλη διαλύεται λιγότερο αλλά η χρήση της δεν είναι επικίνδυνη.

ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ

Η ΑΝΤΙΒΑΚΤΗΡΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΛΗΣ
Η πρόπολη καλύπτει μεγάλο φάσμα βακτηρίων, Η παράλληλη χορήγηση της με αντιβιοτικά μειώνει τις βλάβες που προκαλούν αυτά στον οργανισμό. Η πρόπολη δρα στο σταφυλόκοκκο, στον στρεπτόκοκκο, που είναι υπεύθυνοι για τις μολύνσεις της στοματικής κοιλότητας. Το σιναμικό οξύ, ορισμένα αρωματικά συστατικά και πολλά φλαβονοειδή είναι ουσίες εξ’ αιτίας των οποίων η πρόπολη δρα σαν αντιβακτηριακό μέσο. Ιάπωνες ερευνητές απέδειξαν ότι η πρόπολη αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό των βακτηριδίων. (ΧΗΝΟΥ)

ΑΝΤΙΙΟΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Η δράση της πρόπολης κατά των ιών είναι επίσης πολύ σημαντική, και τα φλαβονοειδή που περιέχει είναι επίσης υπεύθυνα γ’ αυτήν. Η δράση της κατά των ιών του τύπου έρπη, και των αδενο-ιών έχει πλήρως επεξηγηθεί. Άλλα συστατικά, όπως οι εστέρες και το καφεϊκό οξύ εμπλέκονται στη δράση της πρόπολης ενάντια σους ιούς. Τέλος η πρόπολη δρα προφυλακτικά στη γρίπη, ηπατίτιδα Β και έρπη ζωστήρα.

ΑΝΤΙΜΥΚΗΤΙΑΚΗ ΔΡΑΣΗ
Η πρόπολη αποδεικνύεται αποτελεσματική εναντίον των επιθέσεων των παθογόνων μυκήτων στην επιδερμίδα. Στη δερματολογία και στην κοσμητολογία εξασφαλίζει τη λάμψη και την στιλπνότητα του δέρματος μειώνοντας τα candida και microsporum. Ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα και παράγει μεγάλο αριθμό μακροφάγων, απαραιτήτων για την εξολόθρευση των μυκήτων και των βακτηρίων.

ΕΠΟΥΛΩΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Η πρόπολη επιτυγχάνει την επούλωση των κατεστραμμένων ιστών κυρίως χάρη στα αιθέρια έλαια που περιέχει. Μελέτες έχουν αποδείξει την προστατευτική δράση της πρόπολης στους ιστούς που έχουν εκτεθεί σε ραδιενέργεια. Ακόμη, η αντιοξειδωτική δράση της πρόπολης χάρη στα φλαβονοειδή δεσμεύει τις ελεύθερες ρίζες του οξυγόνου.

ΑΝΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Οι αναισθητικές ιδιότητες της οφείλονται στα πτητικά της έλαια (αιθέρια έλαια) και συνιστάται για τοπική αναισθητική δράση (π.χ.  τσιμπήματα εντόμων).

ΑΝΤΙΠΑΡΑΣΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ
Η πρόπολη είναι αποτελεσματική στην καταπολέμηση των παρασίτων όπως τριχομονάδα, τριπανόσωμα κλπ. Η δράση αυτή οφείλεται στην αναστολή της σύνθεσης της πρωτείνης τους.

ΑΝΤΙΦΛΕΓΜΩΝΟΔΗΣ ΔΡΑΣΗ
Μια πιθανή εξήγηση της δράσης αυτής της πρόπολης είναι η αναστολή της σύνθεσης της προσταγλανδίνης,  που είναι υπεύθυνη για την εκδήλωση της φλεγμονής.

ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ

Η πρόπολη αποτελεί, μαζί με τα άλλα προϊόντα της μέλισσας (μέλι γύρη βασιλικός πολτός) τη βάση στην οποία οι ειδικοί στον τομέα της επιστημονικής έρευνας κάνουν συχνή αναφορά για την Παρασκευή των προϊόντων της φυτοθεραπείας με σίγουρα αποτελέσματα. Αν και ο άνθρωπος γνωρίζει και χρησιμοποιεί την πρόπολη από τα παλιά χρόνια, ακόμα και σήμερα δεν εγκατέλειψε τη χρήση της. Αντιθέτως ήρθαν στο φως νεότερες και μοντέρνες επιστημονικές γνώσεις, αποδείχθηκε με πιο χειροπιαστά μέσα και με μεγαλύτερη σαφήνεια τις ιδιότητες αυτής της σημαντικής ουσίας. Με την παραγωγή πιο συμπυκνωμένων εκχυλισμάτων και κυρίως τυποποιημένων με συγκεκριμένα δραστικά συστατικά, τα φυτοθεραπευτικά προϊόντα της τελευταίας γενιάς αποτέλεσαν αντικείμενο έρευνας με πιο αυστηρές προδιαγραφές

Πηγή  Επιστημονικό Κέντρο Μελισσοθεραπείας   http://www.ekem.org.gr